روش های مهار خونریزی

برای این کار میتوانید از چند روش زیر استفاده کنید:

 1ـ بالا نگه داشتن عضو آسیب دیده

 2ـ  فشار مستقیم بر روی محل خونریزی

 3ـ فشار بر روی نقاط فشار (منظور از نقاط فشار، نقاطی هستند که شریان یا همان سرخرگ اصلی، از آن عبور کرده است.)

 4ـ اگر خونریزی جزئی باشد، خونریزی ممکن است با ریختن آب سرد بر روی آن بند بیاید.

5ـ استفاده از تورنیکت یا شریان بند در خونریزی های شدید تورنیکت باند عریزی است که استفاده از آن به طور صحیح سرخرگ را بسته و مانع خونریزی میشود. از این وسیله تنها در موارد بسیار ضروری (نظیر قطع سرخرگ بزرگ، قطع عضو و یا عدم مهار خونریزی با روشهای دیگر) استفاده می شود.    

 کمک های اولیه در خونریزی خارجی

  جهت کنترل خونریزی خارجی باید چهار مورد اساسی زیر به ترتیب و به سرعت انجام پذیرد :

1-    فشار مستقیم: موثرترین روش در کنترل خونریزی از طریق فشار مستقیم می باشد که به یکی از دو روش زیر انجام می گیرد :

  الف- گاز استریل (یا تکه پارچه تمیز) را روی محل خونریزی گذاشته وبا دست روی آن فشار وارد شود تا خونریزی قطع گردد.

ب- قطعه ای گاز استریل را روی محل خونریزی گذاشته وبه وسیله بانداژ محکم آنرا ببندید تا خونریزی کنترل گردد.

2-   بالا نگه داشتن عضو دچار خونریزی: این روش در کنترل خونریزی قسمت هایی از بدن که امکان قراردادن آنها در سطحی بالا تر از سطح بدن وجود دارد مورد استفاده قرار می گیرد که به علت نیروی جاذبه ،فشار خونریزی کمتر می شود .

توجه : در صورت وجود شکستگی درعضو مربوطه استفاده ازاین روش محدودیت دارد .

3-   فشار بر نقاط فشار : اگر توسط فشار مستقیم و بلند کردن عضو ، خونریزی قابل کنترل نبود از فشار دادن بر نقاط فشار استفاده می شود. نقاط فشار نقاطی است که شریان های اصلی بدن از نزدیک سطح بدن و روی استخوان ها عبور می کند و تعدادی از آنها عبارتند از :

 1) در خونریزی های دست                  2) در خونریزی های پا

توجه : چنانچه در این محل ها شکستگی استخوانی باشد در استفاده از این روش محدودیت وجود دارد .

4-   استفاده از تورنیکت یا کیسه هوائی :این روش فقط زمانی انجام می شود که کوشش های قبلی جهت کنترل خونریزی موثر واقع نشود و یا در مواقعی که اندامی قطع گردیده و نگرانی در مورد از بین رفتن بافت های پائین تر از محل بستن تورنیکت نباشد.

روش بستن تورنیکت :

1)     ابتدا گاز یا دستمالی بر روی بازو قرار دهید که علاوه بر نقش حفاظتی باعث افزایش فشار در آن نقطه گردد .

2)     به وسیله باند نواری دستمال فوق را ثابت کنید. وسپس اهرمی مثل یک تکه چوب یا لوله یا حتی خودکار را روی آن قرار دهید وباند را بعد از قراردادن آن گره دیگری بزنید.

3)     اهرم را به حول مرکز گره تا اندازهای بچرخانید که خونریزی قطع شود در اینحال اهرم را بوسیله گره ثابت کنید .

زمان بستن، تورنیکت را در محلی که قابل رویت باشد بنویسید. به هیچ وجه تورنیکت را به منظور خونرسانی به اعضا باز نکنید. چرا که این کار کمکی نمی کند و تنها احتمال خطر را برای فرد بیشتر می کند.

  نکته :   1- اندامی که با تورنیکت بسته شده حتماً باید در معرض دید باشد .

2- حتی در زخم های ران و بازو تورنیکت حداقل باید 2 اینچ یا5 سانتی متر بالاتر از آن بسته شود.

 عده ای از پزشکان استفاده از کیسه هوائی دستگاه فشار خون با فشار حدود 150 میلی متر جیوه را پیشنهاد می کنندکه عملاً اگر امکان پذیر باشد راه ایمنی تری می باشد. در دهه های اخیر استفاده از وسیله ای به نام آتل بادی پیشنهاد شده که کیسه های پلاستیکی با حفره میان خالی هستند و مانند جوراب پوشیده و سپس باد می کنند. این وسیله علاوه بر اینکه می تواند به عنوان یک آتل مصرف شود در موارد خونریزی ها نیز به عنوان کمک دهنده در جلوگیری از خونریزی یا در موارد شوک حاصل از خونریزی به عنوان کمک در کاهش جریان خون اندام ها مورد استفاده قرار می گیرد.

در بستن تورنیکت باید بسیار دقت کرد. چه بسا افرادی که به دلیل سهل انگاری امدادگران عضو خود را از دست داده اند. به همین دلیل استفاده از تورنیکت و آتل بادی در بسیاری از نقاط جهان معلق مانده است و تنها در موارد خاص مورد استفاده قرار می گیرد. در بستن تورنیکت در قسمتی از اندام مثلاً دست باید توجه کرد برای جلوگیری از آسیب و قطع عضو سالم به اندازه ای تورنیکت را محکم کنیم که نبض احساس شود تا از تخریب عضو جلوگیری شود و حدالمقدور سعی شود از تورنیکت استفاده نشود .

کنترل بوسیله سرما :در موارد شکستگی، سوختگی و خونریزی های خفیف می توان با استفاده از کیسه های حاوی یخ در محل ضایعه، علاوه بر کاهش درد و تورم  باعث کاهش خونریزی نیز شد. توجه داشته باشید که استفاده از سرما به تنهائی نمی تواند در کنترل خونریزی موثر باشد و باید همراه با دیگراقدامات انجام گیرد.

توجه: برای جلوگیری ازسرمازدگی مورد نظر، کمپرس سرما را نباید بیش از 20 دقیقه ادامه داد.

  با توجه به مطالب فوق در مصدوم دچار خونریزی اقدامات زیر را بترتیب به عمل أورید :

1-   محل خونریزی را مشخص کنید.

2-   نوع خونریزی را مشخص نمائید.

3-   خونریزی را کنترل کنید ( باید از حداقل امکانات حداکثر استفاده بعمل آید )

4-   اگر جهت کنترل تورنیکت بسته اید زمان آن را درجائی که کاملاً در معرض دید باشد مثلاً سینه یا پیشانی بیمار بنویسید .

5-   بیمار را جهت پیگیری صدمات وارد شده کنترل کنید.

  فراموش نکنید که تمامی این عملیات را در موقعی می توان انجام داد که ابتدا وضع تنفس و قلب بیمار کنترل شده باشد.

ت- خونریزی داخلی :

  تعریف: چنانچه خون پس از خروج از رگ در داخل حفره ای از بدن ریخته و محل خونریزی مشاهده نشود، خونریزی داخلی گویند. مانند خونریزی در داخل جمجمه، و یا در مجاری گوارشی.

کمک های اولیه در خونریزیهای داخلی :

در مورد خونریزی های داخلی مهمترین کار رساندن بیمار به مرکز درمانی است و بهترین اقداماتی که می توان انجام داد به ترتیب زیر است :

1-   کنترل علائم حیاتی

2-   کنترل راه های هوائی

3-   قرار دادن بیمار در بهترین وضعیت

  مثلاً اگر بیمار دچار تهوع و استفراغ های مکرر است اورا به پهلو خوابانده و اگر خونریزی داخلی اندام ها (دست و پا) است، اندام را بالا نگه دارید.

4-   بیمار اگر دچار شوک است کمکهای اولیه در مورد او انجام شود.

5-   در صورت امکان به بیمار اکسیژن داده وبه او هیچ چیز نخورانید.

6-   در اولین فرصت ممکن بیمار را به مرکز درمانی انتقال دهید.

  نکته1: در صورت ضربه به سر – استفراغ های مکرر زنگ خطر بزرگی جهت اعلام خونریزی داخل مغزی میباشد که می تواند باعث مرگ مصدوم گردد. همچنین خروج مایع مغزی نخاعی که همانند آبریزش بینی از بینی و مایع شفافی از گوش می باشد از علایم ضربه مغزی می باشد .

در ضربه مغزی :سر مصدوم را بالاتر از سایر اندام او قرار دهید . از خروج مایع مغزی نخاعی به بیرون جلوگیری نکنید و هر چه سریعتر مصدوم را به مرکز درمانی انتقال دهید .

نکته2: در صورت ضربه به شکم – دل درد شدید زنگ خطر بزرگی جهت اعلام خونریزی داخل شکم میباشد و در صورت عدم توجه باعث مرگ مصدوم خواهد شد.